Biling! limning mohiyati
xususida odamlarda har xil
asossiz karashlar mavjud.Ba’zilar:
«O’lim bu yo‘qlikdir. Inson
o‘lgandan so‘ng qayta tirilmaydi,
ishlari uchun hisob ham
bermaydi. Yaxshilik va
yomonlikning oqibati yo‘q. Inson
o‘limi hayvon o‘limi, shuningdek,
o‘t-o‘lanlarning qurishi orasida
hech qanday fark yo‘q», deya
gumon qiladi.
Bu dinsizlarning, Ollohga va
oxirat kuniga
ishonmaydiganlarning
qarashidir.
Ba’zilar: «Inson o‘lim bilan
yo‘qlikka yuz tutadi. To
qiematgacha qabrda na jazo
alamini, na savob ne’matini his
qiladi», deb o‘ylaydi.
Boshqa birovlar: «Ruh boqiydir,
u o‘lim bilan yo‘qolmaydi. Savob
oladigan ham, azoblanadigan
ham jasad emas ruxdir. Jasadlar
na tiriladi, na hisob-kitob uchun
to‘planadi», deydi.
Bu fikrlarning hammasi
haqiqatdan yiroq, buzuq
karashlardir. O’lim haqidagi eng
to‘g‘ri qarash oyat va xabarlarda
so-bit bo‘lgan. Shunga ko‘ra
o‘limning ma’nosi holat
o‘zgarishidan boshqa narsa
emas. Ruh tanaddn ajralishi esa
jasadda ruh tasarrufining
to‘xtashi, jasadning ruh izmidan
chiqishidir.
Inson a’zolari ruhning
vositalaridir. Ruh shu
vositalardan foydalanadi. Qo‘l
bilan ushlaydi, quloq bilan
eshitadi, ko‘z bilan ko‘radi, qalb
bilan narsalar mohiyatini
anglaydi. Bu o‘rinda zikr
qilinayotgan qalb ruxdir.
Ruhning o‘zi vosita-siz ham
narsalar mohiyatini anglaydi.
Shuning uchun ba’zan hech bir
a’zo ishtirokisiz qalbning o‘zi turli
xil g‘am, kulfatlar alamini tortsa,
ba’zan kuvonchu shodliklarga
to‘lib suyunadi.
Ruhning o‘zida bo‘lgan sifat ruh
tanadan ajraganidan so‘ng Ham
ruh bilan birga qoladi. Ruhga
a’zolar orkali bog‘langan narsalar
faoliyati, jasad o‘limi bilan
to‘xtaydi. Bu harakat-sizlik to ruh
yana jasadga qaytguncha
davom etadi.
Ruxning qabrda jasadga
qaytarilishi ehtimoldan uzoq ish
emas. Shuningdek, bu ishning to
qiyomat kunigacha kechiktiri-lish
ehtimoli ham bor. Ollohning o‘zi
bandalariga kanday hukm
etishni eng yaxshi bilguvchi
Zotdir.
Inson holatining o‘lim bilan
bog‘liq o‘zgarishida ikki jihat bor:
Birinchisi, inson o‘lishi bilan
undan ko‘zi, qulog‘i, tili, qo‘li,
oyog‘i, umuman barcha a’zolari
tortib olinadi. Shuningdek, u
ayoli, farzandi, yaqinlari va
boshqa tanishlaridan ajra-ladi.
Chorva hayvonlari, xizmatkorlari,
dalalari, hovlilari va boshqa
mulklari qo‘lidan ketadi.
Aslida bu ashyolarning insondan
tortib olinishi bilan insonning bu
ashyolardan tortib olinishi
o‘rtasida farq yo‘k. Ne-gaki,
og‘riq beruvchi narsa bu —
firok, ayrilikdir. Bir gal ayrilik,
kishvdan molini tortib olish
tufayli yuz bergan bo‘lsa, keyingi
safar kishini mulki va molidan
ajratib, asir qilish orqali sodir
bo‘lgan. Og‘riq ikkala holatda
ham bir xil.
Demak, o‘limning ma’nosi,
insonni bu olamga o‘xshamagan
boshqa olamga eltish orqali uni
mol-mulkidan sug‘urib olish yoki
sug‘urib olinishidir.
Agar inson bu duneda nimanidir
o‘ziga do‘st tutsa, shu narsa bilan
ovunib, uning borligiga
odatlangan bo‘lsa, undan
ajralishning hasrati katta bo‘ladi,
borligiga odatlangan narsaning
yo‘qolishi uni cheksiz g‘amga
botiradi. Dunyoni do‘st tutgan bu
qalb egasi qolib ketayotgan mol-
mulkidan, mavqe-martabalarian,
hovli-joylaridan, hatto bir paytlar
kiyib, u bilan ko‘zla-ri kuvongan
ko‘ylagidan e’tiborini uzolmaydi.
Agar u inson faqatgina Ollohni
do‘st tutib, quvonchi ham faqat
Olloh zikri bilan bo‘lganida edi,
unga ato qilingan ne’mat yanada
ulug‘lashar, saodati komil
bo‘lardi. Oradan parda ko‘tarilib,
Mahbubga eltuvchi yo‘l ochilardi.
Har qanday tashvishlarning bu
yo‘lni to‘sishiga chek ko‘yilardi.
Zero, dunyoga mehr uyg‘otuvchi
sabablarning barchasi Ollohning
zikridan chalg‘ituvchi
tashvishlardir.Xullas, o‘lim va
tiriklik holatlari o‘rtasidagi o‘zaro
zid ikki jihatning birinchisi mana
shudir.
Inson holatining o‘lim bilan
bogliq o‘zgarishidagi ikkinchi
jihat shuki, unga tirikligida
oshkor bo‘lmagan narsalar
o‘limdan so‘ng oydinlashadi. Bu
holat bamisoli, uyquda ayon
bo‘lmagan narsalar uyg‘oqlikda
namoyon bo‘lganiga o‘xshaydi.
Odamlar uyqudadirlar, o‘lgach
uyg‘onadilar. Vafotidan so‘ng
insonga eng avval zarar
beradigan yomonliklar va foyda
beradigan yaxshiliklar ko‘rinadi.
Bular inson qalbining ichkarisiga
yashirilgan kitobda bitilgandir.
Dunyo tashvishlari in-sonni bu
kitobga diqqat qilishdan
chalg‘itgan zdi. Tashvishlar
kesilgach, unga barcha amallari
ko‘rinadi. Yomonliklarini ko‘rib,
shu darajada hasrat chekadiki,
bu hasratdan xalos bo‘lish uchun
hatto olovning tubiga o‘zni
otishni afzal biladi. Shunda unga
aytiladi: «Nomai a’molingni o‘qi!
Bugun o‘z nafsing o‘zingga
qarshi yetarli hisobchidir» (Al-
isro surasi, 14-oyat).
Bularning barchasi jon uzilishi
arafasida, dafndan oldin yuz
beradi. Insonning ichini firoq o‘ti
yondiradi. Bu o‘t ko‘ngilni
beg‘am qilib qo‘ygan o‘tkinchi
dunyodan ayriliq o‘ti-dir. Lekin
bunda oxirat ozig‘iga sabab
bo‘ladigan, qanoat darajasidagi
dunyo nazarda tutilmayapti.
Negaki, kifoya qilar-lik oziq
talabida bo‘lgan kishi maqsadiga
erishishi bilan ortiqcha yuk
mashakdatidan qutuladi va
bundan uning boshi osmonga
yetadi. Chunki u niyatiga ko‘ra,
oxirat ozig‘iga sabab bo‘ladigan
darajadagi dunyoga ega bo‘ldi,
qolgani unga ortiqcha yo’q.
Ehtiyoji mikdoridagina dunyoga
ega bo‘lgan kishining holati
mana shudir. U dunyodan to‘la
behojat bo‘lishi uchun zaruriy
ehtiyojdan ham uzilishni
xohlaydi. Albatta, uning bu xohi-
shi hosil bo‘ladi va u dunyodan
batamom uziladi...
Мы используем cookie-файлы, чтобы улучшить сервисы для вас. Если ваш возраст менее 13 лет, настроить cookie-файлы должен ваш законный представитель. Больше информации
Комментарии 10
xususida odamlarda har xil
asossiz karashlar mavjud.Ba’zilar:
«O’lim bu yo‘qlikdir. Inson
o‘lgandan so‘ng qayta tirilmaydi,
ishlari uchun hisob ham
bermaydi. Yaxshilik va
yomonlikning oqibati yo‘q. Inson
o‘limi hayvon o‘limi, shuningdek,
o‘t-o‘lanlarning qurishi orasida
hech qanday fark yo‘q», deya
gumon qiladi.
Bu dinsizlarning, Ollohga va
oxirat kuniga
ishonmaydiganlarning
qarashidir.
Ba’zilar: «Inson o‘lim bilan
yo‘qlikka yuz tutadi. To
qiematgacha qabrda na jazo
alamini, na savob ne’matini his
qiladi», deb o‘ylaydi.
u o‘lim bilan yo‘qolmaydi. Savob
oladigan ham, azoblanadigan
ham jasad emas ruxdir. Jasadlar
na tiriladi, na hisob-kitob uchun
to‘planadi», deydi.
Bu fikrlarning hammasi
haqiqatdan yiroq, buzuq
karashlardir. O’lim haqidagi eng
to‘g‘ri qarash oyat va xabarlarda
so-bit bo‘lgan. Shunga ko‘ra
o‘limning ma’nosi holat
o‘zgarishidan boshqa narsa
emas. Ruh tanaddn ajralishi esa
jasadda ruh tasarrufining
to‘xtashi, jasadning ruh izmidan
chiqishidir.
vositalaridir. Ruh shu
vositalardan foydalanadi. Qo‘l
bilan ushlaydi, quloq bilan
eshitadi, ko‘z bilan ko‘radi, qalb
bilan narsalar mohiyatini
anglaydi. Bu o‘rinda zikr
qilinayotgan qalb ruxdir.
Ruhning o‘zi vosita-siz ham
narsalar mohiyatini anglaydi.
Shuning uchun ba’zan hech bir
a’zo ishtirokisiz qalbning o‘zi turli
xil g‘am, kulfatlar alamini tortsa,
ba’zan kuvonchu shodliklarga
to‘lib suyunadi.
Ruhning o‘zida bo‘lgan sifat ruh
tanadan ajraganidan so‘ng Ham
ruh bilan birga qoladi. Ruhga
a’zolar orkali bog‘langan narsalar
faoliyati, jasad o‘limi bilan
to‘xtaydi. Bu harakat-sizlik to ruh
yana jasadga qaytguncha
davom etadi.
Ruxning qabrda jasadga
qaytarilishi ehtimoldan uzoq ish
emas. Shuningdek, bu ishning to
qiyomat kunigacha kechiktiri-lish
ehtimoli ham bor. Ollohning o‘zi
bandalariga kanday hukm
etishni eng yaxshi bilguvchi
Zotdir.
faoliyatdan to‘xtashi xastalikka
chalingan kishi a’zolarining
faoliyatdan to‘xtashiga
o‘xshaydi...
Agarda barcha a’zolar ruhga
bo‘ysunishdan to‘xtasa, o‘lim
ro‘y beradi.
bog‘liq o‘zgarishida ikki jihat bor:
Birinchisi, inson o‘lishi bilan
undan ko‘zi, qulog‘i, tili, qo‘li,
oyog‘i, umuman barcha a’zolari
tortib olinadi. Shuningdek, u
ayoli, farzandi, yaqinlari va
boshqa tanishlaridan ajra-ladi.
Chorva hayvonlari, xizmatkorlari,
dalalari, hovlilari va boshqa
mulklari qo‘lidan ketadi.
Aslida bu ashyolarning insondan
tortib olinishi bilan insonning bu
ashyolardan tortib olinishi
o‘rtasida farq yo‘k. Ne-gaki,
og‘riq beruvchi narsa bu —
firok, ayrilikdir. Bir gal ayrilik,
kishvdan molini tortib olish
tufayli yuz bergan bo‘lsa, keyingi
safar kishini mulki va molidan
ajratib, asir qilish orqali sodir
bo‘lgan. Og‘riq ikkala holatda
ham bir xil.
insonni bu olamga o‘xshamagan
boshqa olamga eltish orqali uni
mol-mulkidan sug‘urib olish yoki
sug‘urib olinishidir.
Agar inson bu duneda nimanidir
o‘ziga do‘st tutsa, shu narsa bilan
ovunib, uning borligiga
odatlangan bo‘lsa, undan
ajralishning hasrati katta bo‘ladi,
borligiga odatlangan narsaning
yo‘qolishi uni cheksiz g‘amga
botiradi. Dunyoni do‘st tutgan bu
qalb egasi qolib ketayotgan mol-
mulkidan, mavqe-martabalarian,
hovli-joylaridan, hatto bir paytlar
kiyib, u bilan ko‘zla-ri kuvongan
ko‘ylagidan e’tiborini uzolmaydi.
do‘st tutib, quvonchi ham faqat
Olloh zikri bilan bo‘lganida edi,
unga ato qilingan ne’mat yanada
ulug‘lashar, saodati komil
bo‘lardi. Oradan parda ko‘tarilib,
Mahbubga eltuvchi yo‘l ochilardi.
Har qanday tashvishlarning bu
yo‘lni to‘sishiga chek ko‘yilardi.
Zero, dunyoga mehr uyg‘otuvchi
sabablarning barchasi Ollohning
zikridan chalg‘ituvchi
tashvishlardir.Xullas, o‘lim va
tiriklik holatlari o‘rtasidagi o‘zaro
zid ikki jihatning birinchisi mana
shudir.
bogliq o‘zgarishidagi ikkinchi
jihat shuki, unga tirikligida
oshkor bo‘lmagan narsalar
o‘limdan so‘ng oydinlashadi. Bu
holat bamisoli, uyquda ayon
bo‘lmagan narsalar uyg‘oqlikda
namoyon bo‘lganiga o‘xshaydi.
Odamlar uyqudadirlar, o‘lgach
uyg‘onadilar. Vafotidan so‘ng
insonga eng avval zarar
beradigan yomonliklar va foyda
beradigan yaxshiliklar ko‘rinadi.
Bular inson qalbining ichkarisiga
yashirilgan kitobda bitilgandir.
Dunyo tashvishlari in-sonni bu
kitobga diqqat qilishdan
chalg‘itgan zdi. Tashvishlar
kesilgach, unga barcha amallari
ko‘rinadi. Yomonliklarini ko‘rib,
shu darajada hasrat chekadiki,
bu hasratdan xalos bo‘lish uchun
hatto olovning tubiga o‘zni
otishni afzal biladi. Shunda unga
aytiladi: «Nomai a’molingni o‘qi!
Bugun o‘z nafsing o‘zingga
qarshi yetarli hisobchidir» (Al-
isro surasi, 14-oyat).
arafasida, dafndan oldin yuz
beradi. Insonning ichini firoq o‘ti
yondiradi. Bu o‘t ko‘ngilni
beg‘am qilib qo‘ygan o‘tkinchi
dunyodan ayriliq o‘ti-dir. Lekin
bunda oxirat ozig‘iga sabab
bo‘ladigan, qanoat darajasidagi
dunyo nazarda tutilmayapti.
Negaki, kifoya qilar-lik oziq
talabida bo‘lgan kishi maqsadiga
erishishi bilan ortiqcha yuk
mashakdatidan qutuladi va
bundan uning boshi osmonga
yetadi. Chunki u niyatiga ko‘ra,
oxirat ozig‘iga sabab bo‘ladigan
darajadagi dunyoga ega bo‘ldi,
qolgani unga ortiqcha yo’q.
ega bo‘lgan kishining holati
mana shudir. U dunyodan to‘la
behojat bo‘lishi uchun zaruriy
ehtiyojdan ham uzilishni
xohlaydi. Albatta, uning bu xohi-
shi hosil bo‘ladi va u dunyodan
batamom uziladi...