Предыдущая публикация
Մենք Մերձավոր Արևելքում եղել ենք առանց Ռուսաստանի և նորից կլինենք առանց Ռուսաստանի: Մեր գոյությունը պատմության մեջ պայմանավորված է եղել Ռուսաստանո՞վ` Ո´Չ:
Հասկանալու համար, թե ինչ է կատարվում ամերիկյան քաղաքականության տրամաբանության մեջ, պետք է մտցնենք Չինաստանը, որովհետև ամերիկյան քաղաքականությունը նախ և առաջ պայմանավորված է Չինաստանի հետ մրցակցությամբ և այն հանգամանքը, որ Ռուսաստանը և Չինաստանը պետք է իրարից անջատել, դրա մասին դեռևս խոսում էր Քիսինջերը:
Ռուս-ուկրաինական պատերազմից անմիջապես հետո, եթե հիշում եք, Քիսինջերը բազմիցս ելույթներ ունեցավ, որ ինչպես 1970-ականներին Չինաստանին կարողացան հեռացնել Սովետական Միությունից, այնպես էլ հիմա պետք է Ռուսաստանին հեռացնել Չինաստանից: Այսինքն այս տրամաբանությամբ պետք է հասկանալ Թրամփի քայլերը:
Սա ոչ միայն Ուկրաինայի նկատմամբ քաղաքականություն է, այլ նաև Եվրոպայում ամերիկյան քաղաքականության վերանայում է:
Յալթայից հետո, պատերազմից հետո 1945 թվականին ստեղծված եվրոատլանտյան ճարտարապետության շատ մեծ փոփոխություն է գնում: Այստեղ եվրոպական քաղաքականության ծիրում պետք է տեսնել, և բնականաբար այստեղ Թրամփի քայլերը ստիպելու են եվրոպական անվտանգային ճարտարապետության լուրջ և արագ ընթացքով փոփոխություններ:
Այսինքն, մենք Եվրոպայում հավանաբար դիտում ենք երկրորդ Անտանտի ստեղծումը: Այն հանգամանքը, որ Անգլիայի վարչապետը և Ֆրանսիայի նախագահը հիմա գնում են բանակցելու Վաշինգտոնում, դա խոսում է այն մասին, որ Եվրոպայում Բրեքսիթից հետո ձևավորված հարաբերությունն էլ է փոխվում, այսինքն բրիտանաֆրանսիական միացյալ դիրք է առաջանում, որը որոշակիորեն ազդելու է Ուկրաինայում և ամբողջ Եվրոպական մայրցամաքում անվտանգության ճարտարապետության ձևավորման վրա:
Մենք հավանաբար ականատեսն ենք լինում ՆԱՏՕ-ի փլուզման և դրա փոխարեն եվրոպական ռազմական ուժերի ստեղծման, որտեղ Ուկրաինան կլինի հիմնական պատրաստված բանակներից մեկը: Այդտեղ նաև հավանաբար Լեհաստանի և Ֆինլանդիայի դերն է կտրուկ մեծանում:
Ռուսաստանի մասին խոսելիս պետք է կարողանանք գնահատել ծրագրերը: Ռուսաստանը այս նոր աշխարհակարգում ի՞նչ ծրագրեր է առաջ մղում: Ռուսաստանը հարյուր տարի առաջ` հեղափոխությունից հետո, ծանր վիճակում այնուամենայնիվ գաղափարախոսություն ուներ, որն առաջարկում էր աշխարհին. կոմունիզմի ծրագիրը կար:
Այսօրվա Ռուսաստանը չունի այդպիսի ծրագիր, որով ինքն աշխարհին կարող է ինչ-որ բան առաջարկել կամ անգամ իր հարևան երկրներին առաջարկել: Երբ խոսում ենք Ռուսաստանի թուլության մասին, նախ և առաջ նկատի ունենք այդ թուլությունը:
Կան օբյեկտիվ թուլություններ, ինչպես օրինակ`
. դեմոգրաֆիան - այսօրվա Ռուսաստանի կազմում թուրքական և իսլամական տարրի կտրուկ աճը շատ բարդ կացություն է ստեղծում ներռուսաստանյան հարաբերություններում.
. տնտեսական, տեխնոլոգիական հետամնացությունը - մենք տեսնում ենք, որ աշխարհում այսօր չինական, եվրոպական և ամերիկյան ծրագրերն են` նոր արտադրական հարաբերությունների և եղանակի:
Այստեղ նույնպես Ռուսաստանը թույլ է, և ռուս-ուկրաինական պատերազմը ցույց տվեց, որ անգամ չափերով շատ ավելի փոքր Ուկրաինայում Ռուսաստանը չկարողացավ բլիցկրիգի հասնել:
Այս բոլորը այն օբյեկտիվ հիմքերն են, որոնք ցույց են տալիս Ռուսաստանի օբյեկտիվ թուլությունը:
Աշխարհում հիմա, ինչին որ ականատես ենք լինում, պայմանավորված է նախ և առաջ տնտեսական, տեխնոլոգիական հեղափոխությամբ:
Պատահական չէ, որ Թրամփի մեջքին հիմա կանգնած են Իլոն Մասկը և Սիլիկոնյան հովտի այն ուժերը, որոնք առաջին շրջանում կանգնած չէին:
Իմ կարծիքով Թրամփը անցումային գործիչ է լինելու, որովհետև այն արագությունները, որ սկսվել են թե´ ներամերիկյան և թե´ համաշխարհային փոփոխությունների, խոսում է այն մասին, որ մի ուրիշ կերպար են պատրաստում ամերիկյան առաջնորդ. հավանաբար դա հենց նույն Վենսը կլինի:
Պետք է կարողանալ այս նոր աշխարհակարգի ետևում տեսնել ուրվագծերը, թե ովքեր են դրա ճարտարապետները. այդտեղ ռուսներ չկան, այդտեղ հենց այն տեխնոլոգիական ուժերն են, որոնց մասին ես ասացի:
Հիմա գլխավոր հարցը Ռուսաստանին պոկելն է Չինաստանից: Որքանո՞վ կհաջողվի Թրամփին դա անել, դա էլ հարց է, ժամանակը ցույց կտա, որովհետև Ռուսաստանը արդեն իր առևտրաշրջանառության 35%-ը Եվրոպայից տեղափոխել է դեպի Չինաստան: Մի օրում չի կարող պոկվել, բայց հաջողությունը նաև դրանով է պայմանավորված լինելու, որովհետև Թրամփի ադմինիստրացիայից հնչել են նաև սպառնալիքներ Ռուսաստանի հասցեին, եթե Ռուսաստանը համաձայնությունների չգա` նախ և առաջ Չինաստանից պոկվելու: Այսինքն սցենար A-ին սցենար B էլ կարող է հետևել:
Ազգային-ժողովրդավարական Բևեռին միշտ դիտում են որպես արևմտամետ ուժ և մենք բազմիցս խոսել ենք, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ լուրջ վերաձևումների խնդիր կա, բայց մենք մշտապես խոսել ենք Հնդկաստանի կարևորության մասին` Հնդկաստանի և Իրանի ճանապարհով կապվելու Մերձավոր Արևելքին, որովհետև Հայաստանը մերձավորարևելյան երկիր է նախ և առաջ, իր ամբողջ պատմությունը Մերձավոր Արևելքի հետ է կապված եղել: Վերջին 200-250 տարում է, որ մենք ռուսական ծիրում ենք:
Ռուսաստանը այդ իմաստով շարունակում է իր նահանջը: Ռուսաստանը չունի բարձրանալու այն ծրագրային, կոնցեպտուալ հնարավորությունները, որոնց մասին ես խոսեցի: Նոր կոնցեպտները գալիս են Արևելքից և այդ իմաստով Հայաստանի կապը որպես կապող կամուրջ հյուսիս-հարավ գծին, շանսերը մեծանալու են: Որովհետև, այո´, Մերձավոր Արևելքում հսկա փոփոխություններ են սկսվել և Էր Ռիադում բանակցությունների անցկացումը ևս մեկ անգամ ցույց տվեց, որ ամերիկա-ռուսական ըմբռնում կա, որ Թուրքիայի կարևորությունը նվազելու է համաշխարհային այս նոր վիճակներում: Եվ պատահական չէր, որ Թուրքիան Էր Ռիադի բանակցությունների անմիջապես հաջորդ օրը Զելենսկուն հրավիրեց Անկարա:
Մերձավորարևելյան փոփոխություններին ճկուն ձևով արձագանք է պետք, այսինքն Հայաստանը պետք է շատ մեծ ճկունություն ունենա: Այդ իմաստով մեր խարիսխ ունենալը, կապվածությունը Ռուսաստանին, դրական բան չէ:
Փոխարինումը Մերձավոր Արևելքն է: Մենք Մերձավոր Արևելքում եղել ենք առանց Ռուսաստանի և նորից կլինենք առանց Ռուսաստանի: Մեր գոյությունը պատմության մեջ պայմանավորված է եղել Ռուսաստանո՞վ` Ո´Չ:
Գարեգին Չուգասզյան
Ռուս-ուկրաինական պատերազմից անմիջապես հետո, եթե հիշում եք, Քիսինջերը բազմիցս ելույթներ ունեցավ, որ ինչպես 1970-ականներին Չինաստանին կարողացան հեռացնել Սովետական Միությունից, այնպես էլ հիմա պետք է Ռուսաստանին հեռացնել Չինաստանից: Այսինքն այս տրամաբանությամբ պետք է հասկանալ Թրամփի քայլերը:
Սա ոչ միայն Ուկրաինայի նկատմամբ քաղաքականություն է, այլ նաև Եվրոպայում ամերիկյան քաղաքականության վերանայում է:
Յալթայից հետո, պատերազմից հետո 1945 թվականին ստեղծված եվրոատլանտյան ճարտարապետության շատ մեծ փոփոխություն է գնում: Այստեղ եվրոպական քաղաքականության ծիրում պետք է տեսնել, և բնականաբար այստեղ Թրամփի քայլերը ստիպելու են եվրոպական անվտանգային ճարտարապետության լուրջ և արագ ընթացքով փոփոխություններ:
Այսինքն, մենք Եվրոպայում հավանաբար դիտում ենք երկրորդ Անտանտի ստեղծումը: Այն հանգամանքը, որ Անգլիայի վարչապետը և Ֆրանսիայի նախագահը հիմա գնում են բանակցելու Վաշինգտոնում, դա խոսում է այն մասին, որ Եվրոպայում Բրեքսիթից հետո ձևավորված հարաբերությունն էլ է փոխվում, այսինքն բրիտանաֆրանսիական միացյալ դիրք է առաջանում, որը որոշակիորեն ազդելու է Ուկրաինայում և ամբողջ Եվրոպական մայրցամաքում անվտանգության ճարտարապետության ձևավորման վրա:
Մենք հավանաբար ականատեսն ենք լինում ՆԱՏՕ-ի փլուզման և դրա փոխարեն եվրոպական ռազմական ուժերի ստեղծման, որտեղ Ուկրաինան կլինի հիմնական պատրաստված բանակներից մեկը: Այդտեղ նաև հավանաբար Լեհաստանի և Ֆինլանդիայի դերն է կտրուկ մեծանում:
Ռուսաստանի մասին խոսելիս պետք է կարողանանք գնահատել ծրագրերը: Ռուսաստանը այս նոր աշխարհակարգում ի՞նչ ծրագրեր է առաջ մղում: Ռուսաստանը հարյուր տարի առաջ` հեղափոխությունից հետո, ծանր վիճակում այնուամենայնիվ գաղափարախոսություն ուներ, որն առաջարկում էր աշխարհին. կոմունիզմի ծրագիրը կար:
Այսօրվա Ռուսաստանը չունի այդպիսի ծրագիր, որով ինքն աշխարհին կարող է ինչ-որ բան առաջարկել կամ անգամ իր հարևան երկրներին առաջարկել: Երբ խոսում ենք Ռուսաստանի թուլության մասին, նախ և առաջ նկատի ունենք այդ թուլությունը:
Կան օբյեկտիվ թուլություններ, ինչպես օրինակ`
. դեմոգրաֆիան - այսօրվա Ռուսաստանի կազմում թուրքական և իսլամական տարրի կտրուկ աճը շատ բարդ կացություն է ստեղծում ներռուսաստանյան հարաբերություններում.
. տնտեսական, տեխնոլոգիական հետամնացությունը - մենք տեսնում ենք, որ աշխարհում այսօր չինական, եվրոպական և ամերիկյան ծրագրերն են` նոր արտադրական հարաբերությունների և եղանակի:
Այստեղ նույնպես Ռուսաստանը թույլ է, և ռուս-ուկրաինական պատերազմը ցույց տվեց, որ անգամ չափերով շատ ավելի փոքր Ուկրաինայում Ռուսաստանը չկարողացավ բլիցկրիգի հասնել:
Այս բոլորը այն օբյեկտիվ հիմքերն են, որոնք ցույց են տալիս Ռուսաստանի օբյեկտիվ թուլությունը:
Աշխարհում հիմա, ինչին որ ականատես ենք լինում, պայմանավորված է նախ և առաջ տնտեսական, տեխնոլոգիական հեղափոխությամբ:
Պատահական չէ, որ Թրամփի մեջքին հիմա կանգնած են Իլոն Մասկը և Սիլիկոնյան հովտի այն ուժերը, որոնք առաջին շրջանում կանգնած չէին:
Իմ կարծիքով Թրամփը անցումային գործիչ է լինելու, որովհետև այն արագությունները, որ սկսվել են թե´ ներամերիկյան և թե´ համաշխարհային փոփոխությունների, խոսում է այն մասին, որ մի ուրիշ կերպար են պատրաստում ամերիկյան առաջնորդ. հավանաբար դա հենց նույն Վենսը կլինի:
Պետք է կարողանալ այս նոր աշխարհակարգի ետևում տեսնել ուրվագծերը, թե ովքեր են դրա ճարտարապետները. այդտեղ ռուսներ չկան, այդտեղ հենց այն տեխնոլոգիական ուժերն են, որոնց մասին ես ասացի:
Հիմա գլխավոր հարցը Ռուսաստանին պոկելն է Չինաստանից: Որքանո՞վ կհաջողվի Թրամփին դա անել, դա էլ հարց է, ժամանակը ցույց կտա, որովհետև Ռուսաստանը արդեն իր առևտրաշրջանառության 35%-ը Եվրոպայից տեղափոխել է դեպի Չինաստան: Մի օրում չի կարող պոկվել, բայց հաջողությունը նաև դրանով է պայմանավորված լինելու, որովհետև Թրամփի ադմինիստրացիայից հնչել են նաև սպառնալիքներ Ռուսաստանի հասցեին, եթե Ռուսաստանը համաձայնությունների չգա` նախ և առաջ Չինաստանից պոկվելու: Այսինքն սցենար A-ին սցենար B էլ կարող է հետևել:
Ազգային-ժողովրդավարական Բևեռին միշտ դիտում են որպես արևմտամետ ուժ և մենք բազմիցս խոսել ենք, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ լուրջ վերաձևումների խնդիր կա, բայց մենք մշտապես խոսել ենք Հնդկաստանի կարևորության մասին` Հնդկաստանի և Իրանի ճանապարհով կապվելու Մերձավոր Արևելքին, որովհետև Հայաստանը մերձավորարևելյան երկիր է նախ և առաջ, իր ամբողջ պատմությունը Մերձավոր Արևելքի հետ է կապված եղել: Վերջին 200-250 տարում է, որ մենք ռուսական ծիրում ենք:
Ռուսաստանը այդ իմաստով շարունակում է իր նահանջը: Ռուսաստանը չունի բարձրանալու այն ծրագրային, կոնցեպտուալ հնարավորությունները, որոնց մասին ես խոսեցի: Նոր կոնցեպտները գալիս են Արևելքից և այդ իմաստով Հայաստանի կապը որպես կապող կամուրջ հյուսիս-հարավ գծին, շանսերը մեծանալու են: Որովհետև, այո´, Մերձավոր Արևելքում հսկա փոփոխություններ են սկսվել և Էր Ռիադում բանակցությունների անցկացումը ևս մեկ անգամ ցույց տվեց, որ ամերիկա-ռուսական ըմբռնում կա, որ Թուրքիայի կարևորությունը նվազելու է համաշխարհային այս նոր վիճակներում: Եվ պատահական չէր, որ Թուրքիան Էր Ռիադի բանակցությունների անմիջապես հաջորդ օրը Զելենսկուն հրավիրեց Անկարա:
Մերձավորարևելյան փոփոխություններին ճկուն ձևով արձագանք է պետք, այսինքն Հայաստանը պետք է շատ մեծ ճկունություն ունենա: Այդ իմաստով մեր խարիսխ ունենալը, կապվածությունը Ռուսաստանին, դրական բան չէ:
Փոխարինումը Մերձավոր Արևելքն է: Մենք Մերձավոր Արևելքում եղել ենք առանց Ռուսաստանի և նորից կլինենք առանց Ռուսաստանի: Մեր գոյությունը պատմության մեջ պայմանավորված է եղել Ռուսաստանո՞վ` Ո´Չ:
Գարեգին Չուգասզյան
Следующая публикация
Комментарии 2